ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓ.ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΝΑΠΑΥΣΑ (ΜΕΤΕΩΡΑ)

Καθώς βγαίνουμε από το χωριό Καστράκι και κατευθυνόμαστε προς τα Μετέωρα, το πρώτο μοναστήρι που συναντούμε πολύ κοντά στο χωριό είναι του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά.

Δεν έχει εξακριβωθεί η προέλευση της επωνυμίας «Αναπαυσάς». Θα μπορούσε να οφείλεται σε κάποιον παλαιό κτίτορά της η να προέρχεται απλώς από το ρήμα «αναπαύομαι» και να αναφέρεται στο καλό φυσικό και πνευματικό κλίμα του μοναστηριού, στο οποίο πολλοί μοναχοί αποσύρονταν και έβρισκαν αναψυχή και ανάπαυση. Ο Πολύκαρπος Ραμμίδης γράφει στα 1882 πως η δεύτερη ονομασία της Μονής ήταν Άσμενος, δηλαδή τόπος χαρούμενος, ευχάριστος για διαμονή, ονομασία που συνάδει και σχετίζεται με τη σημερινή επωνυμία Αναπαυσάς.

Οι πρώτοι μοναχοί πρέπει να ανέβηκαν πάνω στον βράχο στις αρχές του 14ου αιώνα και σιγά-σιγά να ίδρυσαν το μοναστήρι προχωρώντας σε οργανωμένο μοναχικό βίο. Προς αυτή την υπόθεση μας οδηγούν οι αρχιτεκτονικές ενδείξεις και τα υπολείμματα των τοιχογραφιών στο μικρό παρεκκλήσι του αγίου Αντωνίου, που ανάγονται στον 14ο αιώνα και συγκεκριμένα στα 1350. Το μικρό αυτό ναύδριο είναι το πρώτο που συναντά ο επισκέπτης εισερχόμενος στο μοναστήρι.

Την πρώτη δεκαετία του 16ου αιώνα ο μητροπολίτης Λαρίσης άγιος Διονύσιος ο Ελεήμων, που πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του εγκαταβιώνοντας ειρηνικά ως μοναχός στην ιερά μονή, και ο έξαρχος Σταγών ιερομόναχος Νικάνορας ανακαινίζουν ριζικά το μοναστήρι και ανεγείρουν εκ θεμελίων το σημερινό Καθολικό, τον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου, τον οποίο συναντούμε στον δεύτερο όροφο.

Όπως αναγράφεται σε κτιτορική επιγραφή της 12ης Οκτωβρίου του 1527, που βρίσκεται πάνω από την είσοδο προς τον Κυρίως Ναό, αγιογράφος του κομψού καθολικού είναι ο περίφημος Κρητικός ζωγράφος Θεοφάνης Στρελίτζας Μπαθάς. Η τοιχογράφηση του Καθολικού, που έγινε, όπως διαβάζουμε, με έξοδα του ιεροδιακόνου Κυπριανού είναι το παλαιότερο υπογεγραμμένο έργο του μεγάλου καλλιτέχνη. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα σύνολα της μεταβυζαντινής ζωγραφικής του κορυφαίου αγιογράφου του 16ου αιώνα, ο οποίος υπήρξε ο κύριος εκφραστής της κρητικής μνημειακής ζωγραφικής και με το έργο του επηρέασε τη θρησκευτική μεταβυζαντινή ζωγραφική όσο κανένας άλλος καλλιτέχνης.

Το έτος 1888 η μονή είχε πέντε μοναχούς, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα δεν ήταν επανδρωμένη, και άρχισε να ερημώνεται και να ερειπώνεται. Στις 6 Δεκεμβρίου 1909 που την επισκέφθηκε ο Νίκος Βέης ήταν ήδη έρημη. Βρήκε περίπου σαράντα τρεις κώδικες και τους μετέφερε σε άλλες μονές για ασφάλεια. Σήμερα διασώζονται μόνον οι τριάντα πέντε. Χρονολογικά εκτείνονται από τον 11ο μέχρι τον 19ο αιώνα και έχουν ποικίλο περιεχόμενο.

Στα 1934, με ενέργειες του μητροπολίτη Τρίκκης και Σταγών Πολυκάρπου και του ιερομονάχου Ιακώβου Σταμάτη, έγινε η πρώτη λαξευτή κλίμακα, η οποία διευκόλυνε την ανάβαση στη μονή. Σημαντική ήταν επίσης και η συμβολή της Καστρακινής Δάφνως Μπούκα, που περιήλθε τα γύρω χωριά με γράμμα του μητροπολίτη διενεργώντας έρανο και μαζεύοντας χρήματα γι᾽ αυτόν τον σκοπό. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-1944) η μονή χτυπιέται από όλμους, όπως και άλλα μνημεία της περιοχής και παθαίνει σοβαρές ζημιές και καταστροφές.

Πάνω από τον όροφο του Καθολικού στα δεξιά βρίσκουμε στην άκρη ενός διαδρόμου το παραδοσιακό βριζόνι. Για την ανάβαση ήταν σε χρήση και κρεμαστή ξύλινη σκάλα με 62 σκαλιά, της οποίας σώζεται στις μέρες μας μόνο ένα μικρό τμήμα. Στον τελευταίο όροφο συναντάμε την παλαιά τράπεζα του μοναστηριού διακοσμημένη με νεώτερες λαικότροπες τοιχογραφίες. Σήμερα έχει ανακαινιστεί και χρησιμεύει ως επίσημος χώρος υποδοχής. Στον ίδιο όροφο βρίσκεται η στέρνα, τα κελλιά και το ανακαινισμένο από το 1971 παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.

Στην κορυφή του βράχου υψώνεται το πέτρινο καμπαναριό. Στη βορειοανατολική πλευρά της μονής κρέμονται δύο σειρές από ξύλινα μπαλκόνια με πανοραμική θέα. Κάτω από το μοναστήρι και μέσα σε κοίλωμα μικρότερου βράχου έχει μεταφερθεί το οστεοφυλάκιο, ενώ στη βάση του βράχου, εκτός μονής, έχει κτιστεί επί ηγουμενίας του ευσεβούς Πολυκάρπου και ένα σπηλαιώδες παρεκκλήσιο αφιερωμένο στον όσιο Σιλουανό τον Αθωνίτη.

Πηγή:www.imstagon.gr