ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΓΕΝΕΘΛΙΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ
Η Μονή βρίσκεται χτισμένη σε μια εύφορη κοιλάδα, σε υψόμετρο 970 μέτρων κάτω από το χωριό Κλεισούρα, 35 χιλιόμετρα ανατολικά από την Καστοριά, στα όρια με το νομό Φλωρίνης. Η Μονή αποτελεί ένα σημαντικό θρησκευτικό προσκύνημα της περιοχής και ιδιαίτερα γνωστό τα τελευταία χρόνια λόγω και της Οσίας Σοφίας της Νέας.
Η ξακουστή αυτή Ιερά Μονή ιδρύθηκε περίπου στα 1314 από τον Κλεισουριώτη ιερομόναχο Νεόφυτο και ανακαινίστηκε το 1813 από τον επίσης Κλεισουριώτη ιερομόναχο της Μονής Ιβήρων, Ησαΐα, μετά από ένα όραμα που αυτός είδε, της Παναγίας.
Το μοναστηριακό συγκρότημα, με τον επιβλητικό φρουριακό του χαρακτήρα, σώζεται αυτούσιο στο σύνολο του σχεδόν ενώ τα υπάρχοντα κτίσματα σήμερα είναι του 18ου καθώς επίσης και του 19ου αιώνα. Το συνολικό οικοδομικό συγκρότημα της Μονής είναι κτισμένο σε μία περίοπτη θέση.
Η θέση αυτή του εξασφαλίζει μία σχετική προστασία, σε μικρή ομαλή πλαγιά του βουνού, ανάμεσα σε δύο ρεματιές και οργανωμένο σε μία ορθογώνια φρουριακή διάταξη των κελλιών του ενώ στο κέντρο μιας τετράγωνης εσωτερικής αυλής, είναι κτισμένο το Καθολικό.
Το καθολικό της μονής είναι ρυθμού τρίκλιτης ξυλοστεγής, τρουλαίας βασιλικής με νάρθηκα και κοσμείται με πολύ αξιόλογες τοιχογραφίες, περίτεχνα και εντυπωσιακά έργα Χιοναδιτών αγιογράφων. Μέσα στο Καθολικό του Μοναστηριού βρίσκεται ενθρονισμένη σε ένα ειδικό προσκυνητάριο στα αριστερά από την Ωραία Πύλη και η Εφέστιος αλλά και θαυματουργός εικόνα της Μητρός του Θεού, η Παναγία η “Κλεισουριώτισσα”.
Το αριστουργηματικό ξυλόγλυπτο αλλά και επίχρυσο τέμπλο του Καθολικού χρυσώθηκε το 1772 από τον Κωνσταντίνο Κτίπα καταγόμενου από το Λινοτόπι επι ηγουμενίας Παισίου και η επιγραφή στο τέμπλο αναφέρει: ΕΧΡΙΣΟΘΗ ΔΙΑ / ΧΥΡΟΣ ΚΩΝΣΤ / ΝΤΙΝΟΥ ΚΤΙΠΑ ΜΕΝ / ΓΟΥΛΙΝΟΤΟΠΟΙΤΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝ / ΕΥΟΝΤΩΣ ΤΟΥ ΠΑΝΟΣΙΟΤΑΤΟΥ ΚΥ / ΡΙΟΥ ΠΑΗΣΙΟΥ 1772.
Εντός του οικοδομικού μοναστικού συγκροτήματος της Μονής της Κλεισούρας, βρίσκονται τα παρεκκλήσια της Αγίας Παρασκευής αλλά και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης των Ισαποστόλων.
Εκτός αυτού και σε απόσταση περίπου 150 μέτρων βρίσκεται το παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστή και επίσης σε υψόμετρο 1300 μέτρων βρίσκεται το Κάθισμα της Αγίας Τριάδος που ιδρύθηκε στα 1813 και είναι το παλαιό ασκητήριο της Μονής.
Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα η Μονή της Κλεισούρας φιλοξένησε και περιέθαλψε πολλούς Μακεδονομάχους με πρώτο και ξακουστό τον Παύλο Μελά, αλλά και κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής υπήρξε και αποτέλεσε ασφαλές κρησφύγετο όλων των ταλαιπωρημένων και διωκόμενων, από τους Γερμανούς, κατοίκων της περιοχής.
Όταν το 1903 οι Τούρκοι έκαψαν το γειτονικό χωριό Βαρικό πολλοί κάτοικοί του βρήκαν καταφύγιο στο μοναστήρι.
Από το 1933 και έπειτα ήταν μετόχι της Ιερής Μονής Αγίων Αναργύρων Μελισσοτόπου ενώ στα νεότερα χρόνια εγκαταλείφθηκε για να επαναλειτουργήσει από το 1992 ως γυναικεία κοινοβιακή Ιερά Μονή.
Η οσία Σοφία (Χοτοκουρίδου) καταγόταν από τον Πόντο, από το χωριό Σαρή – ποπά (ή Σαρή – παπά) της επαρχίας Αρδάσης της Ιερής Μητροπόλεως Τραπεζούντος και γεννήθηκε το 1883. Το 1914 πήραν οι Τούρκοι τον άντρα της στα τάγματα εργασίας, όπου και μάλλον απεβίωσε, είχε αποβιώσει και το παιδί της, κι έτσι η νεαρή χήρα κατέφυγε στα βουνά, όπου ζούσε ασκητικά, με μεγάλη νηστεία.
Εκεί της εμφανίστηκε ο Αγιος Γεώργιος και την προειδοποίησε για επικείμενη επιδρομή των Τσετών και έτσι η Σοφία ενημέρωσε τους συγχωριανούς της, που κρύφτηκαν και απέφυγαν τον κίνδυνο. Στην ανταλλαγή των πληθυσμών το καράβι που μετέφερε τους συγχωριανούς της Σοφίας στην Ελλάδα κινδύνεψε να καταποντιστεί όμως αυτή έβλεπε τα κύματα γεμάτα από Αγγέλους και την Παναγία.
Ζήτησε από την Παναγία να πνιγεί η ίδια και να σωθούν οι συγχωριανοί της.
Η Παναγία όμως τους έσωσε όλους και ο καπετάνιος δεν το πίστευε πώς σώθηκαν κι έλεγε συνέχεια: «Κάποιον άγιο έχουμε» και οι χωριανοί του απάντησαν: «Τη Σοφία».
Η Παναγία την έστειλε στο μοναστήρι της στην Κλεισούρα της Καστοριάς, στην Ιερά Μονή του Γενεθλίου της Υπεραγίας Θεοτόκου, όπου έζησε ασκητικά για μισό περίπου αιώνα. Εκεί βρήκε έναν ενάρετο ιερομόναχο, τον πατέρα Γρηγόριο, που είχε έλθει από το Άγιο Όρος, ο οποίος την κατάρτισε στη μοναχική ζωή. Έζησε ασκητικά ως λαϊκή, φορώντας τα μαύρα της χηρείας και της ασκήσεως, καθισμένη πάνω στο τζάκι και αλείφοντας το πρόσωπό της με στάχτη, για να μη φαίνεται η ομορφιά του. Τα περισσότερα χρόνια τα πέρασε μόνη της, με μόνο τον Θεό, μια και το μοναστήρι έμεινε χωρίς μοναχούς. Υπέμεινε τους δριμείς χειμώνες, με τη θερμοκρασία να πέφτει στους -15 βαθμούς, και την πολλή υγρασία του τόπου ενώ όταν της έλεγαν ν᾿ ανάψει φωτιά, φώναζε ένα μακρὀσυρτο «Όχι!», που ακόμα ηχεί στα αυτιά όσων την άκουσαν.
Η οσία, που συνεχώς τόνιζε τη σημασία της υπομονής, κοιμήθηκε στις 6 Μαΐου 1974 και η πρώτη ανακομιδή των λειψάνων της έγινε στις 7 Ιουλίου 1981 και για μέρες ευωδίαζαν βασιλικό. Στις 27 Μαΐου 1998 γίνεται η δεύτερη ανακομιδή των λειψάνων της τα οποία μεταφέρονται στο μοναστήρι από το Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ.
Ο Τάφος της όπως και τα Άγια λείψανά της σώζονται στο μοναστήρι και εκτίθενται προς προσκύνηση στους επισκέπτες, αν το ζητήσουν από τις μοναχές.
Το μοναστήρι εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου, στο Γενέθλιο της Θεοτόκου και στις 6 Μαίου, ημέρα μνήμης της Οσίας Σοφίας Εν κλεισούρας.
Πηγή: www.greekorthodoxreligioustourism.blogspot.com
