ΕΡΕΙΠΩΜΕΝΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Η μονή της Αγίας Κυριακής ήταν κτισμένη ανατολικά της Χαλέπας στη θέση Βλυχάδια ή Ταμπακαριά, ήταν το παλιότερο μοναστήρι του Ακρωτηρίου και διαδραμάτισε κύριο ρόλο στην ίδρυση των μεγάλων μονών (Γδερνέτου και Αγίας Τριάδος). Σε έγγραφο του 1612 αναφέρεται ρητά ότι είχε πάνω από εκατό χρόνια ύπαρξης. Στις αρχές του ΙΖ΄αι. είχε 20 μοναχούς, αναδιοργανώθηκε και ζήτησε άδεια προσάρτησης κτηματικής περιουσίας. Για την ικανοποίηση του αιτήματος αναφέρεται ότι ο ονομαστός μοναχός του Γδερνέτου Μητροφάνης Φασιδώνης ήταν έτοιμος να μεταβεί στην Βενετία για να το υποστηρίξει. Οι μοναχοί ζούσαν με τάξη, η μονή ήταν οργανωμένη, λειτουργούσε ως κοινόβιο και ήταν παράδειγμα που έχαιρε εκτίμησης από τις Βενετικές αρχές. Το 1610 ανατέθηκε η οργάνωση της Αγίας Τριάδος στον Αγιοκυριακίτη μοναχό Ιερεμία Τζαγκαρόλο που δέχτηκε, αφού συμφώνησαν οι επίτροποι της διαθήκης του Ιωακείμ Σοφιανού, ο Γενικός Προβλεπτής και οι μοναχοί της Αγίας Κυριακής. Η επίδραση της Αγίας Κυριακής στις άλλες μονές φαίνεται από έγγραφο του 1615, κατά το οποίο οι μοναχές του Αγίου Γεωργίου Κερατιδιώτη αντιτάχθηκαν στην ανάθεσή τους στη δικαιοδοσία της Αγίας Κυριακής και διαμαρτύρονταν για την υπαγωγή τους σε κοινόβιο. Κατά την απογραφή του 1637, η μονή άκμαζε, είχε 29 μοναχούς και δυο μετόχια του Χριστού στον Ασπαλαθέ Σούδας και της Αγίας Τριάδας στον Κλαδισό.
Με την έναρξη της ηγουμενίας του Ιερεμία στην Αγία Τριάδα (1611), αποφασίστηκε το σύμψηφο των μοναχών της Αγίας Κυριακής και της Αγίας Τριάδας για την εκλογή των ηγουμένων τους (θα ψήφιζαν οι μοναχοί κάθε μονής και τέσσερις μοναχοί της άλλης).
Η μονή αποτυπώνεται στους χάρτες του Z. Cornev 1625 και του Boschini λίγο αργότερα. Πρέπει να ήταν φρουριακού τύπου με πύργους και μεγαλόπρεπο καθολικό, μονόχωρο τρίκογχο με τρούλο.
Η Αγία Κυριακή πρέπει να κατεδαφίστηκε από τους Τούρκους στα μέσα ΙΖ΄ αι., ίσως γιατί έπαιξε ρόλο στην άμυνα των Χανίων και από τότε δεν αναφέρεται καθόλου. Σήμερα σώζονται στα Ταμπακαριά ίχνη από τη θεμελίωση των κτιρίων και του καθολικού, ανατολικότερα του οποίου είναι ο ναΐσκος της Αγίας Κυριακής, που μάλλον ήταν μέσα στον περίβολο της μονής.
ΠΗΓΗ: ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΚΥΔΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΟΡΩΝΟΥ
