ΙΕΡΑ ΛΑΥΡΕΝΤΙΑΝΗ ΜΟΝΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ – ΝΕΑ ΣΟΥΜΕΛΑ
Η Λαυρεντιανή Μονή στη Δράμα έχει μία ιδιαίτερη και ξεχωριστή ιστορία. Είναι ένα λατρευτικό οικοδόμημα το οποίο αν και αντικατέστησε παλαιότερο ναΐδριο διατηρεί με απόφαση του Σεβ. Μητροπολίτου Δράμας κ.κ. Παύλου την ονομασία του ως Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Νέα Σουμελά.
Η ιστορική ιδιαιτερότητα είναι ότι το αρχικό ναϊδριο ήταν η πρώτη προσπάθεια αναβίωσης της Παναγίας Σουμελά του Πόντου στη δεκαετία του 1930, κάτι που μαρτυρείται από το ότι τοποθετήθηκε σε αυτό αντίγραφο της ιεράς εικόνας της Παναγίας Σουμελά (εποχή που η πρωτότυπη εικόνα βρισκόταν ακόμα θαμμένη από τους μοναχούς της, μαζί με άλλα κειμήλια στον Πόντο) ενώ παράλληλα δύο από τους πατέρες της Μονής του Πόντου (ο Πολύκαρπος και ο ηγούμενος Άνθιμος) έζησαν και πέθαναν εδώ.
Τα παραπάνω ιστορικά στοιχεία οδήγησαν στην απόφαση πως το καθολικό της νέας Μονής θα έπρεπε να παραπέμπει στην παλαιά Μονή του Πόντου ενώ ιδιαίτερα το τέμπλο του παρεκκλησίου, που είναι αφιερωμένο στην Παναγία Σουμελά θα πρέπει να προσομοιάζει το παλαιό.
Βάσει αυτής της φιλοσοφίας άρχισε έρευνα και μελέτη για την συλλογή στοιχείων, που θα βοηθούσαν στην δημιουργία και φιλοτέχνηση του νέου τέμπλου. Αναζητήθηκαν παλαιές περιγραφές της Μονής, ταξιδιωτικά κείμενα και γκραβούρες των μέσων του 19ου αιώνα καθώς και φωτογραφίες εποχής πριν από την καταστροφή του μοναστηριού, όλα στοιχεία σημαντικά, τελικά όμως όχι επαρκή μια και δυστυχώς δεν υπήρχε κάτι από το εσωτερικό του καθολικού πέραν μιας φωτογραφίας από προσκυνητάρι Ρωσικής τεχνοτροπίας που έφερε την εικόνα της Παναγίας Σουμελά κάτι όμως που τελικά, απ’ ότι φαίνεται, δεν χαρακτήριζε το σύνολο των ξυλογλύπτων κατασκευών στο καθολικό. Ένα επιπλέον σημαντικό στοιχείο ήταν πως γνωρίζαμε ότι μετά την καταστροφή και σύληση της Παναγίας Σουμελά και άλλων Μονών και Ναών του Πόντου πολλά αντικείμενα – όπως εικόνες και τμήματα τέμπλων – είχαν μεταφερθεί από αρχαιοκάπηλους και πωλήθηκαν σε παλαιοπωλεία της Κωνσταντινούπολης. Ανάμεσα σε αυτά, το βημόθυρο του τέμπλου που βρισκόταν σε παλαιοπωλείο της Κλειστής Αγοράς αγοράστηκε αρχικά από αγγλικανό πάστορα και κατέληξε μετά από χρόνια στο Ashmolean Museum της Οξφόρδης (κάτι που πιστοποιείται και από την αναζήτηση στα εκθέματα του Μουσείου). Η φωτογραφία αυτού του βημοθύρου (δημοσιευμένη σε βιβλία που αφορούν την Μονή της Παναγίας Σουμελά του Πόντου) ήταν και το πρώτο απτό σημαντικό στοιχείο και βασική έμπνευση για την καλλιτεχνική μελέτη του νέου τέμπλου. Λόγω της ιδιαίτερης μορφής του και έπειτα από αρκετή έρευνα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το βημόθυρο, άρα και το υπόλοιπο τέμπλο, είναι καθαρά ελληνικής τεχνοτροπίας και δεν προέρχεται – όπως το προσκυνητάρι – από την Ορθόδοξη Ρωσία.
Πηγή & Φωτογραφίες : https://www.pemptousia.gr/2020/06/to-xiloglipto-templo-tou-parekklisiou-tis-panagias-soumela-stin-lavrentiani-moni-dramas/
Ἀπολυτίκιον Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ἦχος βαρύς.
Μετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει Χριστὲ ὁ Θεός, δείξας τοῖς Μαθηταῖς σου τὴν δόξαν σου, καθὼς ἠδυναντο. Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς, τὸ φῶς σου τὸ ἀΐδιον, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, φωτοδότα δόξα σοι.
