ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΘΕΟΔΩΡΑΣ
Η ιστορική Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας, που βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, κοντά στην πλατεία Αριστοτέλους, ιδρύθηκε την εποχή της ομώνυμης Αγίας τον 9ο αιώνα. Η επανίδρυση της έγινε το 1953. Στο μοναχολόγιο της είναι εγγεγραμμένοι οι ιερομόναχοι της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης.
Οι πρώτες πληροφορίες για την ιστορία της Μονής της Αγίας Θεοδώρας προέρχονται από το βίο της Οσίας. Όταν η Οσία κατέφυγε εκεί σε ηλικία 25 ετών για να μονάσει (το έτος 837), η Μονή ήταν αφιερωμένη στο όνομα του πρωτομάρτυρος Στεφάνου.
Μετά τη μετακομιδή του λειψάνου της οσίας Θεοδώρας, τον Αύγουστο του 893, η Μονή μετονομάσθηκε σε Ι. Μονή της Αγίας Θεοδώρας. Εξ’ αρχής λειτουργούσε με το κοινοβιακό σύστημα. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς και για ποιους λόγους η Μονή της Αγίας Θεοδώρας έπαυσε να λειτουργεί μ’ αυτήν την ιδιότητα και λειτουργούσε πλέον ως ενοριακός ναός. Είναι μόνο γνωστό ότι αυτό συνέβη το 18ο αιώνα.
Στην Ιερά Μονή της Αγίας Θεοδώρας μόνασαν η αδελφή του αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Αγίου Νείλου Καβάσιλα και η μητέρα του Αγίου Νικολάου Καβάσιλα. Το 1430 με την άλωση της Θεσσαλονίκης, οι Τούρκοι κατατεμάχισαν το Άγιο λείψανο της Οσίας. Ωστόσο η Μονή δεν δημεύθηκε, ούτε μετατράπηκε σε τζαμί. Μάλιστα κατ’ αυτήν την περίοδο ήταν μία από τις τρεις Μονές που λειτουργούσαν στη Θεσσαλονίκη μετά την άλωσή της και αριθμούσε διακόσιες μοναχές. Η Μονή ονομαζόταν τουρκικά «Kizlar Manastir» (Μοναστήρι των Κοριτσιών) και βρισκόταν σε μία από τις δώδεκα χριστιανικές συνοικίες της πόλης.
Το Καθολικό της Μονής επλήγη καίρια κατά τις δύο πυρκαγιές του 1890 και 1917. Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 κατέστρεψε ολοκληρωτικά το Καθολικό της Μονής. Το μόνο κτίσμα που διασώθηκε ήταν το κωδωνοστάσιο του ναού, το οποίο κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Η Αγία Θεοδώρα της Θεσσαλονίκης εορτάζει στις 5 Απριλίου και στις 29 Αυγούστου. Πάντως, η μεγάλη πανήγυρη της Ι. Μονής γίνεται στην Ανακομιδή του Ιερού της Λειψάνου, στις 3 Αυγούστου.
Ο νέος ναός κτίστηκε πλησίον του κατεστραμμένου καθολικού το 1935 και το 1957 ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ο Α΄ ανήγειρε τη δυτική πτέρυγα της Μονής, όπου λειτούργησαν διαδοχικά φοιτητικό οικοτροφείο και Εκκλησιαστική Σχολή. Από το 1974 λειτουργεί ως ανδρώα Μονή, ενώ το 1989 ιδρύεται στο χώρο της Μονής το Κέντρο Αγιολογικών Μελετών της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης. Τις τελευταίες δεκαετίες με ενέργειες του μακαριστού και οσιοτάτου Μητροπολίτου Παντελεήμονα του Β’, η Ι. Μονή έχει γνωρίσει άνθιση και αποτελεί μια “όαση” και καταφύγιο για πολλούς Θεσσαλονικείς μέσα στο άγχος του πολύβουου κέντρου της συμπρωτεύουσας.
Η Μονή συντηρεί σήμερα με δικούς της πόρους το φοιτητικό οικοτροφείο του Αγίου Αντωνίου (στην πλατεία Ιπποδρομίου) και προβαίνει σε εκδόσεις βιβλίων. Τέλος, υπό την κηδεμονία της έχει πέντε μετόχια στο χώρο της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης : 1. το ναό του Αγίου Αντωνίου στην πλατεία Ιπποδρομίου, 2. το παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου του Τρανού, 3. το ναό του Αγίου Παντελεήμονος, δίπλα στην Καμάρα, 4. το παρεκκλήσιο της Παναγίας Ελεούσης και 5. το ναό του Οσίου Δαβίδ στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης, δηλαδή την παλιά και ιστορική μονή Λατόμου (που βρίσκεται στην περιοχή όπου μόνασε ο Όσιος Δαβίδ ο εν Θεσσαλονίκη τον 5ο μ.Χ. αιώνα και το ιερό του λείψανο βρίσκεται σήμερα, όπως και της Αγίας Θεοδώρας, σε λάρνακα εντός της Ιεράς Μονής Αγίας Θεοδώρας).
Πηγή & Φωτογραφίες : www.monastiria.gr
