ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΠΑΤΜΟΥ
Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο αποτελεί για όλο τον Χριστιανισμό ένα σημαντικό προσκύνημα και θεωρείται το σημαντικότερο μοναστήρι του Αιγαίου Πελάγους. Παράλληλα, μαζί με το Σπήλαιο της Αποκάλυψης και την περιοχή της Χώρας της Πάτμου αποτελεί παγκόσμιο μνημείο κληρονομιάς από την Unesco.
Η Ιερή μονή της Πάτμου ιδρύθηκε από τον Όσιο Χριστόδουλο (Εορτή 16 Μαρτίου). Κατά την περίοδο της Αραβοκρατίας, η Πάτμος είναι σχεδόν έρημη. Ένας προικισμένος και μορφωμένος μοναχός, ο Όσιος Χριστόδουλος, το 1088, ζητάει και του παραχωρείται όλο το νησί, από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄ τον Κομνηνό, για να ιδρύσει μοναστήρι προς τιμή του Ευαγγελιστή Ιωάννη. Ο Όσιος Χριστόδουλος μένει στην Πάτμο μέχρι το 1118, όταν επιδρομές Αράβων πειρατών τον αναγκάζουν να εγκαταλείψει το νησί. Το όραμα του όμως συνεχίζει να εμπνέει φωτισμένους μοναχούς που συνεχίζουν το έργο του στους επόμενους αιώνες. Από τη στιγμή εκείνη αρχίζει μια καταπληκτική ανάπτυξη της ιεράς νήσου της Πάτμου, κυρίως πέριξ του μοναστηριού, σε όλους τους τομείς.
Χτισμένη στην κορυφή ενός λόφου, η Μονή εκεί που γύρω της χτίστηκε η σημερινή Χώρα, δεσπόζει σε όλο το νησί και θυμίζει βυζαντινό κάστρο. Αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι χτίστηκε στη θέση αρχαίου ναού της Aρτέμιδος και παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Η Μονή περιβάλλεται από ακανόνιστο ορθογώνιο αμυντικό περίβολο που χρονολογείται από του τέλους του 11ου αιώνα μέχρι τον 17ο. Από τη βυζαντινή περίοδο διατηρούνται το Καθολικό, η τράπεζα και τα κελιά.
Το παρεκκλήσι της Παναγίας, ορθογώνιας κάτοψης, στη νότια πλευρά του Καθολικού, είναι κατάκοσμο από σημαντικές τοιχογραφίες οι οποίες χρονολογούνται στα τελευταία χρόνια του 12ου αιώνα. Νοτιοδυτικά του Καθολικού βρίσκεται το παρεκκλήσι του Οσίου Χριστοδούλου, όπου βρίσκεται και το σκήνωμά του, και χρονολογείται στις αρχές του 17ου αιώνα. H τράπεζα, στη βορειοανατολική γωνία του Καθολικού είναι διακοσμημένη με φημισμένες τοιχογραφίες. Διατηρούνται επίσης, τα μαρμάρινα τραπέζια φαγητού των μοναχών.
Τα κελιά είναι παρατεταγμένα στη νότια πλευρά του οχυρωματικού περιβόλου. Στη Μονή υπάρχουν επίσης παρεκκλήσια των μεταβυζαντινών χρόνων: του Αγίου Βασιλείου, του Αγίου Νικολάου, του Τιμίου Σταυρού, του Προδρόμου, των Αγίων Αποστόλων (1603). Δύο μικρότερα βρίσκονται έξω από τον περίβολο της Μονής: του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Oνουφρίου (1611). Επίσης, στη Μονή υπάρχουν πολλά ιερά λείψανα Αγίων, όπως η Κάρα του Αγίου Αποστόλου Θωμά.
Στις αρχές του 18ου αιώνα ιδρύθηκε πέριξ της Μονής η Πατμιάδα του Γένους Εκκλησιαστική Σχολή, η οποία είχε σημαντικό πνευματικό και παιδευτικό ρόλο στην Τουρκοκρατία και η οποία συνεχίζει ως σήμερα. Η Μονή έχει πολλά μετόχια σε όλο το Αιγαίο.
Το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης
Το Σπήλαιο της Αποκάλυψης βρίσκεται στη Πάτμο στο μέσον περίπου της διαδρομής από το λιμάνι της Σκάλας μέχρι τη Χώρα. Μέσα στη σπηλιά σχίστηκε ο βράχος και από εκεί, από τρεις μικρότερες σχισμές που συμβολίζουν την Αγία τριάδα, ακουγόταν η φωνή του Θεού όταν υπαγόρευε το κείμενο της Αποκάλυψης στον αγαπημένο μαθητή του Χριστού, τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, ο οποίος βρισκόταν εξόριστος στο νησί, μαζί με τον μαθητή του Άγιο Πρόχορο, στα τέλη του πρώτου μ.Χ. αιώνα.
Το ιερό βιβλίο της Αποκάλυψης, που συμπληρώνει την Αγία Γραφή, αποτελεί σημαντικό κείμενο για όλο τον χριστιανικό κόσμο.
Η σπηλιά διαμορφώθηκε σε λατρευτικό χώρο από τον ιδρυτή της Μονής της Πάτμου Όσιο Χριστόδουλο. Σήμερα από την είσοδο κατεβαίνει κανείς αρκετά σκαλοπάτια και πρώτα μπαίνει στον μικρό Ναό που βρίσκεται ακριβώς δίπλα ενσωματωμένος με το Σπήλαιο. Στα δεξιά του βλέπει τον επιβλητικό χώρο του σπηλαίου.
Είναι ανδρικό μοναστήρι με δρόμο βατό. Υπάγεται στην Ιερά Πατριαρχική Εξαρχία Πάτμου.
Πηγή : www.monastiria.gr, Ορθόδοξα Ελληνικά Μοναστήρια του Δημητρίου Θ. Κόκορη
