ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ
Στις Θεσπιές Βοιωτίας, σε μία μοναδική για το φυσικό της κάλλος πλαγιά του Ελικώνα και σε αρκετά κοντινή απόσταση από το γραφικό Νεοχώρι (λίγα μόλις λεπτά έξω από την πόλη της Θήβας), βρίσκεται η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής.
Η ίδρυση της Μονής χάνεται στο διάβα του χρόνου και μόνο η ιστορικότητα της τοποθεσίας μας υποψιάζει για τη δόξα της στο μακρινό παρελθόν. Ο παλαιοχριστιανικός ναός στην Κοιλάδα των Μουσών και η κεντρική τοποθεσία που σήμερα ονομάζεται Επισκοπή, είναι τεκμήρια μιας πρωτοχριστιανικής κοινότητας. Πολλά διάσπαρτα παλαιοχριστιανικά γλυπτά ή εντοιχισμένα σε ναούς, σε μοναστήρια, σε ιδιωτικές κατασκευές, στις περιοχές των Θεσπιών, της Άσκρης, της Ξηρονομής και της Θίσβης συντηρούν την ελπίδα ότι και άλλα αξιόλογα παλαιοχριστιανικά σπαράγματα φυλάσσονται στα σπλάγχνα του Νεοχωρίου, πιθανότατα δε στα ριζώματα της Ζωοδόχου Πηγής.
Στην εποχή του Αγίου Ιωάννη του Καλοκτένη και επί αυτοκράτορος Μανουήλ Κομνηνού (1143-1180) η Θήβα είναι Μητρόπολη και υπάγονται σε αυτήν πέντε επισκοπές. Στην περίοδο τούτης της ακμής υψώθηκαν σε όλο το χώρο της Βοιωτίας εξαιρετικά μνημεία, που έμειναν μάρτυρες της πολιτιστικής πορείας των κατοίκων της. Σ’ αυτούς τους χρόνους θρυλείται από προφορικές παραδόσεις πως χτίστηκε το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής, στο Νεοχώρι.
Δυστυχώς, όμως, οι κατά καιρούς σεισμοί, στους οποίους είναι ευάλωτη η περιοχή, οι βαρβαρικές επιδρομές και οι ξενικές κατοχές επέφεραν πολλές καταστροφές. Αν κι έχει ανακηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο με υπουργική απόφαση και έκδοση του ΦΕΚ: ΥΑ 36534/2169/21-3-1959, ΦΕΚ 122/Β/4-4-1959, το καθολικό της Μονής υπέστη ολοσχερή καταστροφή στους χρόνους της Τουρκοκρατίας και σώζεται μόνο ένα κομμάτι του τοίχου από το Ιερό Βήμα, αρμονικά «δεμένο» με τον νεοανεγερθέντα ναό.
Στις 24 Μαρτίου 1957 έγινε έναρξη των εργασιών αναστήλωσης του κατεστραμμένου ναού. Ο ναός, βασιλική μετά τρούλου, έχει όλα τα γνωρίσματα του βυζαντινού ρυθμού σε μικρή κλίμακα: αγκαλιάζει τους πιστούς δούλους του Θεού του Ζώντος που προσέρχονται με κατάνυξη, χωρίς καμία επιτήδευση, κανένα φτιασίδωμα. Είναι μια λιτή, απέριττη εκκλησία, με χαμηλό φωτισμό, που αποπνέει αβίαστα μιαν ατμόσφαιρα μυσταγωγική, ικανή να ζεστάνει τις καρδιές των προσκυνητών.
Κατά τις ανασκαφές βρέθηκαν τρεις εικόνες μεγάλης ιστορικής κι αρχαιολογικής αξίας αγιογραφημένες επάνω σε μεμβράνη οι οποίες απεικόνιζαν την Παναγία ως Ζωοδόχο Πηγή, τον Άγιο Γεώργιο και τον Αρχάγγελο Μιχαήλ.
Στο καινούργιο τέμπλο εκατέρωθεν της Ωραίας Πύλης, προβάλλουν τέσσερις δεσποτικές εικόνες, όπου στ’ αριστερά έχουμε τη Ζωοδόχο Πηγή με την Παναγία Βρεφοκρατούσα και στα δεξιά τον Χριστό Ένθρονο με τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Παρακείμενο του κεντρικού υψηλότερου κλίτους έχει χτιστεί άλλο, μικρότερο σε διάσταση, όπου δεσπόζουν οι εικόνες του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Τριάδας. Εκεί, είναι ορατή και η μεσοτοιχία, που σώζεται από τον πρώτο, βυζαντινό ναό. Στον Πρόναο, σε ξεχωριστή θέση, προβάλλει άλλη εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής, πλησίον του σκευοφυλακίου.
Η εύρεση της εικόνας της Ζωοδόχου Πηγής οδήγησε τους ανασκαφείς στο συμπέρασμα ότι κάπου εκεί υπάρχει Αγίασμα, το οποίο βρέθηκε μετά από κοπιαστικές προσπάθειες και που σώζεται όπως βρέθηκε, δίπλα στο ναό.
Το 2009 ήρθε στο Μοναστήρι η μοναχή Αρσενία και με την ολόθερμη στήριξη των πιστών, έγιναν σημαντικά έργα υποδομής, όπου το κατέστησαν καύχημα σε όλη την περιοχή.
Κοντά στο Καθολικό ανάβουμε κερί στο γραφικό ξωκλήσι που αφιερώθηκε σε δύο νεοφανείς Αγίους, μάρτυρες της πίστης μας, στον Άγιο Λουκά Κριμαίας και στον Όσιο Εφραίμ.
Το Μοναστήρι γιορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου.
Πηγή: www.imtl.gr
