ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΑΤΩ ΠΑΝΑΓΙΑΣ
Iδρύθηκε το 1250 περίπου, δι’ εξόδων του Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού Δούκα, Δεσπότη Ηπείρου, συζύγου της Αγίας Θεοδώρας και από τότε λειτουργεί αδιάκοπα ως κοινόβιο.
Ο ναός τιμάται στη Γέννηση της Θεοτόκου και ονομάστηκε Κάτω Παναγιά σε αντιδιαστολή προς το μεγάλο “καθεδρικό” ναό της βυζαντινής Άρτας, την Παναγία την Παρηγορήτισσα. Πυλώνας στη νότια είσοδο του μοναστηριού, εκτός απ’ την τοξωτή πύλη και τις αλλεπάλληλες καμάρες του Διαβατικού, παρέμεινε ερειπωμένος για πολλά χρόνια. Κατά την ανακατασκευή που έγινε πρόσφατα, καταβλήθηκε προσπάθεια να ανακτήσει το κτίσμα την παλιά του όψη. Τα κελιά καταστράφηκαν πολλές φορές στα χρόνια της τουρκοκρατίας, τα σημερινά δε κτίσματα είναι νεότερες κατασκευές (του περασμένου αιώνα). Οι δύο οντάδες στα δυτικά, ο πυλώνας και ο περιβολότοιχος των δύο μπαξέδων του μοναστηριού, έγιναν απ’ τον ηγούμενο Βενέδικτο, το 1842 Τα βόρεια και ανατολικά κελιά, διατηρούν την παραδοσιακή τους αρχιτεκτονική, με τους οντάδες τους, τις κιονοστήρικτες στοές και τα τοξωτά υποστύλια. Τα κελιά ανακαινίστηκαν πρόσφατα. Μέσα στον περίβολο του μοναστηριού υπάρχει και το παρεκκλήσι της Αγίας Άννας, κτίσμα του 1880, ενώ έξω απ’ τον περίβολο κτίστηκε πριν λίγα χρόνια με έξοδα του μοναστηριού ωραιότατος ναός προς τιμήν του νεομάρτυρος Αγίου Ζαχαρίου του εξ’ Άρτης. Ο εσωτερικός μπαξές (δηλαδή το εκπληκτικό “ντύσιμο” της αυλής με λεμονιές και πορτοκαλιές) καθώς και οι παρτέρες και οι ανθόκηποι, κάνουν το χώρο πραγματικό “περιβόλι της Παναγιάς” και αποζημιώνουν τον επισκέπτη “κερνώντας” τον ευωδιά και αγαλλίαση.
Πηγή: imartis.gr
Φωτογραφίες: monastiria.gr
