---

---

Ι Ε Ρ Α   Μ Ο Ν Η   Κ Ο Ι Μ Η Σ Ε Ω Σ   Τ Η Σ   Θ Ε Ο Τ Ο Κ Ο Υ   Α Γ Κ Α Ρ Α Θ Ο Υ

 

Απολυτίκιο Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ἦχος α’. Ἐν τῇ Γεννήσει τὴν παρθενίαν ἐφύλαξας, ἐν τῇ Κοιμήσει τὸν κόσμον οὐ κατέλιπες Θεοτόκε· μετέστης πρὸς τὴν ζωήν, μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς, καὶ ταῖς πρεσβείαις ταῖς σαῖς λυτρουμένη, ἐκ θανάτου τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

 

Η μονή Αγκαράθου είναι αφιερωμένη στην Παναγία και βρίσκεται σ’ ένα μάλλον πετρώδες ύψωμα ανάμεσα στα χωριά Σγουροκεφάλι και Σαμπάς σε απόσταση 23χλμ. από το Ηράκλειο.

Ο χρόνος ίδρυσης της δεν είναι εξακριβωμένος. Είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Κρήτης και δεν αποκλείεται να ιδρύθηκε στα χρόνια της Β’ Βυζαντινής περιόδου. Αρχικά ήταν ένα μικρό μοναστήρι που ανήκε στην παλαιά κρητική οικογένεια των Καλλεργών  και αναπτύχθηκε με τη βοήθεια μιας σειράς σημαντικών  ηγουμένων.

Στα μέσα του 16ου αιώνα άρχισε να οχυρώνεται και ν’ αποκτά φρουριακή μορφή. Τα στοιχεία που σώζονται σήμερα από το παλιό φρουριακό συγκρότημα είναι οι 2 πύλες και τα θολοσκεπή κτίρια των παλιών βορδοναρείων.

Κατά την Ενετοκρατία υπήρξε φυτώριο παιδείας σπουδαίων εκκλησιαστικών ανδρών. Από δω πέρασαν ως μοναχοί ή ηγούμενοι οι Κύριλλος Λούκαρις, Μελέτιος Πηγάς, Σιλβέστρος ο Κρης.

Σπουδαίο ρόλο έπαιξε η μονή κατά την περίοδο την τουρκικής πολιορκίας. Ο τότε ηγούμενος της Αθανάσιος Χριστόφορος το 1646 σχημάτισε επαναστατικό σώμα που αντιστάθηκε γενναία στους Τούρκους. Σύμφωνα με πληροφορίες έκοψε τα κεφάλια των πολλών Τούρκων και σχημάτισε αψίδα για να περάσει ο Ενετός στρατηγός Ντολφίν.

Τα  χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν για το μοναστήρι περίοδος πνευματικής ύφεσης. Τίποτα δεν θύμιζε το παλιό κέντρο παιδείας και πολιτισμού. Στην επανάσταση του 1821 οι Τούρκοι έσφαξαν τους μοναχούς και έβαλαν φωτιά στα κτίρια. Σχολείο ιδρύθηκε ξανά μετά το 1860, όπου φοιτούσαν τα παιδιά της περιοχής , ενώ κατά την επανάσταση  του 1866 έγινε ορμητήριο αγωνιστών.

Ο ναός ανοικοδομήθηκε το 1894 και με το τέλος της Τουρκοκρατίας άρχισε μια νέα περίοδος ακμής. Τα τελευταία χρόνια εγκαταστάθηκαν στο μοναστήρι νέοι μορφωμένοι μοναχοί, πτυχιούχοι πανεπιστημιακών σχολών και ξαναβρήκε την παλιά του αίγλη.

Στα αξιοθέατα της μονής συμπεριλαμβάνονται τα σωζόμενα τμήματα του παλιού μοναστηριού, ο ναός με τις σύγχρονες τοιχογραφίες που απεικονίζουν Κρητικούς αγίους και η ρογδιά της Αγκαράθου. Σύμφωνα με την παράδοση, κάτω από το δέντρο  βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας και για το λόγο αυτό χτίστηκε η μονή. Από τότε το δέντρο θεωρείται ιερό. Είναι ένα κατάλοιπο της λατρείας των ιερών δέντρων που υπήρχε στην προχριστιανική Κρήτη.