ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΛΙΒΑΝΑΤΩΝ
Αν και η επίσημη αναφορά σε χειρόγραφα για την ύπαρξη του μοναστηριού γίνεται στα 1825 ως «Μονή Μεταμορφώσεως Βιλιόβου» ή «Βιλιβούς», θεωρείται ότι λειτουργούσε πολύ νωρίτερα, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, μόλις 4 χλμ. έξω από την πόλη των Λιβανατών. Ιδρύθηκε αρχικά ως ανδρικό ενώ αργότερα, μετά την επανασύσταση του, λειτούργησε ως γυναικείο. Τα λείψανα αγίων που βρίσκονταν στο Μοναστήρι ήταν αυτά των: Χαραλάμπους, Στυλιανού, Μεγαλομάρτυρος Ειρήνης, Μεγαλομάρτυρος Μαρίνης, Οσίου Δαβίδ και Μάρτυρος Ιουστίνης.
Αποτέλεσε σημείο αναφοράς παράδοσης και πίστης κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας με δεκάδες καλόγερους, οι οποίοι προσέφεραν προστασία και περίθαλψη στους αγωνιστές της επανάστασης. Ο φόνος Τούρκου υπηκόου πλησίον του μοναστηριού προκάλεσε τη μήνη των Τούρκων που ανταπάντησαν με σφαγές μοναχών.
Τον Απρίλιο του 1825 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο οποίος καταγόταν από την περιοχή, εξαιτίας των συγκρούσεων του με τους Έλληνες πολιτικούς βρίσκει καταφύγιο στο μοναστήρι της «Βιλιβούς». Εκεί ύστερα από πολιορκία παραδόθηκαν τα αδέλφια του και οι 70 άνδρες του στον Ι. Γκούρα, ενώ ο ίδιος αρχικά ξέφυγε της σύλληψης. Το μοναστήρι το 1826 κατελήφθη και μετετράπη σε οχυρό από μακεδόνες αγωνιστές λίγο πριν προχωρήσουν στην απελευθέρωση της Αταλάντης.
Το 1834 όσα μοναστήρια στην περιοχή δεν είχαν αρκετούς μοναχούς για τη λειτουργία τους διατάχθηκε η διάλυση τους. Ανάμεσα σε αυτά υπήρξε και το μοναστήρι Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στις Λιβανάτες. Η διάλυση του σήμαινε την εκποίηση και παραχώρηση της περιούσιας (καλλιεργήσιμη γη, οικίες, μύλοι κλπ) στο ελληνικό δημόσιο.
Τα ιερά σκεύη και κειμήλια της Μονής είτε πωλήθηκαν είτε μεταφέρθηκαν στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Μαλεσίνας που δε διασπάστηκε ή στην Επισκοπή Λοκρίδος.
Σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, το 1846 ο δήμος Δαφνουσίων απευθύνει αίτηση επαναλειτουργίας του μοναστηριού προς τη Βουλή των Ελλήνων. Τα κυριότερα επιχειρήματα για την επανίδρυση που αναφέρονταν στην πράξη του δημοτικού συμβουλίου ήταν: δεν απαιτούταν καμία επιπλέον συνδρομή από το ελληνικό κράτος κατά τη διαδικασία της επανασύστασης. Αντίθετα η επαναλειτουργία της μονής θα σήμαινε έσοδα για το ελληνικό δημόσιο που θα προέκυπταν από την καλλιέργεια των εδαφών.
Επίσης ο θρησκευτικός ζήλος των κατοίκων θα εκφραζόταν με την προσφορά ζωντανών και σπόρων σιταριού για την εκμετάλλευση της αγροτικής γης. Τέλος επεσήμανε το ενδιαφέρον μοναχών για μόνιμη εγκατάσταση και επάνδρωση του μοναστηριού. Η προσπάθεια αυτή του δήμου δεν απέδωσε.
Στη διάρκεια των ετών που δε λειτουργούσε το μοναστήρι, το ελληνικό κράτος εισέπραττε τα έσοδα από την εκμετάλλευση της περιούσιας. Η ακίνητη περιούσια του μοναστηριού (οικίες, αμπέλια, ελαιόδεντρα, βοσκοτόπια, νερόμυλοι, κλπ.) κατόπιν δημοπρασιών παραχωρούταν με τη μορφή ενοικιοστάσιου στους κατοίκους της περιοχής. Η διαχείριση της περιούσιας προκάλεσε πολλές φορές διενέξεις μεταξύ των εμπλεκομένων. Ο δήμος Δαφνουσίων για παράδειγμα αξίωσε την παραχώρηση οικήματος στην πόλη των Λιβανατών προτείνοντας την επισκευή του αντί καταβολής ενοικίου και τη διατήρηση των μοναστηριακών κτημάτων υπέρ του δήμου όπως όριζε σχετική βασιλική εντολή. Το χωριό Μεγαπλάτανος για πολλά χρόνια απασχόλησε τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες με τη διεκδίκηση ορίων γης από το μοναστήρι.
Στις 27 Μαΐου 1976 με υπουργική απόφαση το μοναστήρι επαναλειτουργεί ως γυναικείο. Πρώτη ηγουμένη του μοναστηριού υπήρξε η Αμβροσία Αργυροπούλου. Σήμερα ανεγείρονται εγκαταστάσεις για μια νέα πτέρυγα στη Μονή.
Η εικόνα του μοναστηρίου «Μεταμορφώσεως του Σωτήρος» χρονολογείται περί τα μέσα του 19ου αιώνα και γιορτάζει στις 6 Αυγούστου.
Πηγή: www.el.wikipedia.org
Ἀπολυτίκιον Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ἦχος βαρύς.
Μετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει Χριστὲ ὁ Θεός, δείξας τοῖς Μαθηταῖς σου τὴν δόξαν σου, καθὼς ἠδυναντο. Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς, τὸ φῶς σου τὸ ἀΐδιον, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, φωτοδότα δόξα σοι.
