Ι Ε Ρ Α   Μ Ο Ν Η   Ο Δ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α Σ  (ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΗ)

Βρίσκεται σε απόσταση 70χλμ. από το Ηράκλειο (αριστερή διακλάδωση του δρόμου Ηρακλείου – Ματάλων) μέσα σε μια ξερή και άγονη περιοχή γεμάτη από βυζαντινά μνημεία. Είναι ένα από τα παλιότερα και σπουδαιότερα μοναστήρια της Κρήτης που η ιστορία του συνδέεται στενά με την ιστορία των μικρών μοναστηριών και ερημητηρίων  της περιοχής.

Είναι φρουριακού τύπου μ’ ένα μεγάλο οχυρό πύργο μέσα στον περίβολο για να προστατεύει τους μοναχούς από τους πειρατές που έφταναν από τη νότια θάλασσα. Πάνω από την πύλη του βλέπουμε τμήμα μιας παλιάς οπής που ονομαζόταν “φονιάς” ή καταχύτρα. Μόλις πλησίαζε ο εχθρός οι μοναχοί έριχναν από κει καυτό λάδι ή μολύβι και τον έτρεπαν σε φυγή.

Ο δίκλιτος ναός που βρίσκεται στο κέντρο του περιβόλου είναι αφιερωμένος στην Παναγιά και στους Αγίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Στο αρχικό κτίσμα έχουν γίνει διαδοχικές προσθήκες και στο εσωτερικό του σώζονται τοιχογραφίες, φορητές εικόνες γνωστών ζωγράφων, τέμπλο, σπουδαία ιερά άμφια.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η μονή υπήρξε έδρα των επαναστατών και καταφύγιο κυρίως με τον ήρωα Ξωπατέρα, ένα δυναμικό καλόγερο που πολέμησε μόνος του με ολόκληρη στρατιά Οθωμανών. Το 1828 οχυρώθηκε στον πύργο της μονής και όταν τέλειωσαν οι σφαίρες του, κατέβηκε στην αυλή πολεμώντας με το σπαθί του. Τελικά τον σκότωσαν και κατέστρεψαν το μοναστήρι.

Το μοναστήρι ήταν κέντρο διάδοσης των καλλιτεχνικών ρευμάτων που έφταναν στην Κρήτη από την Κωνσταντινούπολη. Θαυμάσιες εικόνες του 15ου αιώνα από το ζωγράφο Άγγελο, όπως η Ζωοδόχος Πηγή και ο Άγιος Φανούριος δείχνουν την άριστη τεχνική των Κρητών ζωγράφων, ενώ οι τοιχογραφίες των παρεκκλησίων και των κοντινών ναών, που είναι αξιόλογες, προέρχονται από διαφορετικές περιόδους.

Στην Οδηγήτρια ζουν σήμερα 2 καλόγεροι που διατηρούν την παράδοση των μοναχών και των παλιών ασκητών των Αστερουσίων.