ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΡΟΥΣΑΝΟΥ – ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ
Η Ιερά Μονή Ρουσάνου–Αγίας Βαρβάρας βρίσκεται στα Άγια Μετέωρα, δίπλα στο δυτικό δρόμο που οδηγεί από την Καλαμπάκα και το Καστράκι προς τα μοναστήρια των Μετεώρων. Είναι κτισμένη πάνω σ’ έναν κατακόρυφο βράχο εξήντα περίπου μέτρων, σε υψόμετρο 484 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Ολόκληρο το πλάτωμα της κορυφής του (500μ2) καλύπτεται από το κτηριακό συγκρότημά της, που φαντάζει σαν φυσική απόληξη, δένοντας τα ποικίλα φυσικά και δομημένα συστατικά σ’ ένα αρμονικό σύνολο.
Δεν είναι γνωστό γιατί η Μονή ονομάζεται Ρουσάνου. Ίσως η επωνυμία να οφείλεται στον πρώτο οικιστή του βράχου η στον κτίτορα του πρώτου ναού κατά τον 13ο η 14ο αιώνα. Σε επίσημα έγγραφα της τρίτης δεκαετίας του 16ου αιώνα η μονή αναφέρεται με το όνομα Ρουσάνου, πράγμα που σημαίνει πως και πιο πριν είχε επικρατήσει αυτή η ονομασία.
Από παλιά, χωρίς όμως να είναι ακριβώς γνωστό από πότε, η Μονή έχει και την επωνυμία της Αγίας Βαρβάρας, προς τιμήν της ομώνυμης αγίας Μεγαλομάρτυρος που έζησε τον 3ο αιώνα μ.Χ.. Πιθανόν από το 1744/45 και εντεύθεν, που ήρθε στην κατοχή του μοναστηριού ως ευλαβικό προσκύνημα και τιμητικό αγλάισμα τμήμα της κάρας της Αγίας, να απέκτησε η Μονή και την επωνυμία αυτή. Φυλάσσεται μάλιστα στο μοναστήρι και μία μικρή παλαιά θαυματουργή εικόνα της μεγαλομάρτυρος.
Ο πρώην ηγούμενος της Μονής του Μεγάλου Μετεώρου Πολύκαρπος Ραμμίδης στο βιβλίο του «Τα Μετέωρα» (1882), αναφέρει, χωρίς όμως να παραπέμπει σε κάποια πηγή που να τεκμηριώνει τα λεγόμενά του, πως ο βράχος του Ρουσάνου πρωτοκατοικήθηκε το 1388 από κάποιον ιερομόναχο Νικόδημο και τον συνασκητή του Βενέδικτο, οι οποίοι ζήτησαν την άδεια του Πρώτου της Σκήτεως των Σταγών και οικοδόμησαν στον βράχο ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.
Επίσημοι κτίτορες της Μονής είναι οι αυτάδελφοι Γιαννιώτες ιερομόναχοι Ιωάσαφ και Μάξιμος. Μόλις εγκαταστάθηκαν εκεί ανέπτυξαν ιδιαίτερη οικοδομική δραστηριότητα. Οργάνωσαν τη Μονή σε αυστηρό κοινόβιο, παρέχοντας ως πρότυπο ασκητικής ζωής τον προσωπικό τους αγώνα.
Επίσης καθόρισαν τις σχέσεις και τις υποχρεώσεις της προς τον επίσκοπο Σταγών και προς τον ηγούμενο της Μονής του Μεγάλου Μετεώρου, ο οποίος θα είχε μόνο πνευματική δικαιοδοσία και εποπτεία στη μονή Ρουσάνου.
Την αποπεράτωση των εργασιών που είχαν ξεκινήσει οι κτίτορες ανέλαβε και συνέχισε ο ιερομόναχος Αρσένιος, ο οποίος υπήρξε πιθανόν και ο διάδοχος στον ηγουμενικό θρόνο της Μονής. Επί ηγουμενίας Αρσενίου ολοκληρώθηκε το 1560 από τον Κρητικό αγιογράφο Τζώρτζη η Ζώρζη η αγιογράφηση του Καθολικού. Την ίδια εποχή λειτούργησε στη Μονή βιβλιογραφικό εργαστήριο που εξυπηρετούσε κυρίως τις λειτουργικές ανάγκες της.
Βιαιοπραγίες υπέστησαν οι Μονές μετά από την αποτυχία της Ελληνικής Επανάστασης στη Μολδοβλαχία, κατά την Επανάσταση του 1821, καθώς και στην διάρκεια των θεσσαλικών εξεγέρσεων το 1854 και το 1878. Στον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 πολλοί κάτοικοι της περιοχής των Τρικάλων βρίσκουν ασφαλές καταφύγιο στη μονή Ρουσάνου.
Στη διάρκεια της Κατοχής (1941–1944) η Μονή, έρημη και εγκαταλελειμμένη, γνώρισε λεηλασίες και αρπαγές κειμηλίων και πολύτιμων χειρογράφων κωδίκων, όπως άλλωστε και άλλες μονές των Μετεώρων.
Στις 17 Οκτωβρίου 1988, η ανδρική Μονή Ρουσάνου μετατράπηκε επίσημα σε γυναικεία και εγκαταστάθηκε σε αυτήν οκταμελής αδελφότητα μοναζουσών από την ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Σταγιάδων με ηγουμένη τη μοναχή Φιλοθέη (Κοσβύρα).
Στις 22 Οκτωβρίου του 1996 έγινε από τον μητροπολίτη Σταγών και Μετεώρων μακαριστό Σεραφείμ η θεμελίωση της νέας τριώροφης πτέρυγας στον χώρο του παλαιού βουρδοναριού της μονής, του οποίου βρέθηκαν κτηριακά υπολείμματα. Σε αυτή βρίσκονται το παρεκκλήσι του Γενεσίου της Θεοτόκου, κελλιά, τράπεζα, αρχονταρίκι, αναρρωτήριο, βιβλιοθήκη και εργαστήρια, στα οποία οι μοναχές εξασκούν την τέχνη της αγιογραφίας, της ιερορραπτικής και της χρυσοκεντητικής.
Η αγιογράφηση του Κυρίως Ναού, του Ιερού Βήματος και του Εσωνάρθηκα του Καθολικού της Μονής Ρουσάνου αποτελεί ένα από τα λαμπρότερα τοιχογραφικά σύνολα της μεταβυζαντινής ζωγραφικής κατά το βʹ μισό του 16ου αιώνα.
Σύμφωνα με επιγραφή που βρίσκεται στον Κυρίως Ναό πάνω από την είσοδο και κάτω από την παράσταση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η αγιογράφηση του ναού έγινε τον Νοέμβριο του 1560, τριάντα ολόκληρα χρόνια μετά την ανέγερση του μοναστηριού, επί ηγουμενίας του ιερομονάχου Αρσενίου. «Ιστορήθη ο πάνσεπτος και θείος ούτος ναός του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού της Μεταμορφώσεως διά συνδρομής, κόπου και εξόδου του οσιωτάτου εν ιερομονάχοις και ηγουμένου της σεβασμίας αυτής Μονής κυρού Αρσενίου• επί έτους ,ζξθʹ, μηνί Νοεμβρίω κʹ, ινδικτιώνος δʹ».
Βόρεια του Καθολικού βρίσκεται το μικρό παρεκκλήσιο της αγίας Βαρβάρας. Η μνήμη της μεγαλομάρτυρος αγίας Βαρβάρας τιμάται και πανηγυρίζεται με ιδιαίτερη ευλάβεια και μεγαλοπρέπεια στις 4 Δεκεμβρίου.
Στην ιερά Μονή Ρουσάνου, όπως και στις περισσότερες ορθόδοξες μονές, φυλάσσονται από παλαιά πολλά λείψανα Αγίων μέσα σε αργυρές η επάργυρες λειψανοθήκες. Στις αρχές του 1745 ο Ουκρανός μοναχός και περιηγητής Βασίλειος Γρηγόροβιτς Μπάρσκι (Василий Григорович Барский) προσκύνησε τα άγια λείψανα που βρήκε να φυλάσσονται στο μοναστήρι, όπως την κάρα της αγίας μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας και ιερά λείψανα άλλων αγίων. Τα ίδια περίπου λείψανα αναφέρει πως προσκύνησε το 1859 ο Ρώσος αρχιμανδρίτης Πορφύριος Ουσπένσκι (Порфирий Успенский) καθώς και ο Ρώσος αρχιμανδρίτης, βυζαντινολόγος και περιηγητής Αντωνίνος Καπούστιν (архимандрит Антонин Капустин), που το 1865 επισκέφθηκε τη μονή.
Πηγή: imstagon.gr
