ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΤΟ ΚΑΡΥΔΙ
Ένα από τα 48 χωριά της καστελανίας Αποκορώνου αναφέρεται το Καρύδι Άγιος Γεώργιος. Ήταν ένας μικρός οικισμός, νότια του Βάμου και σε μικρή απόσταση από τη σημερινή μονή του Αγίου Γεωργίου, στην περιοχή που ονομάζεται και σήμερα Καρύδι, και θα πρέπει να ταυτιστεί με τα θεμέλια και το κοιμητήριο που ήρθαν στο φως πριν από μερικά χρόνια. Τις πρώτες πληροφορίες για τον οικισμό βρίσκομε στο Francesco Barozzi το 1577 και στην απογραφή του 1637 ο πρεσβύτερος Γεωργιλάς Κλαδάς δηλώνει τον ναό του Αγίου Γεωργίου του οικισμού.
Πριν από τις 1/9/1782 αναφέρεται ότι ο ηγούμενος της Αγίας Τριάδας Παρθένιος Α΄, με δικά του έξοδα αγόρασε το μετόχι Καρύδι. Σύμφωνα με παραδόσεις που ανάγονται στην τουρκοκρατία, ο οικισμός διαλύθηκε όταν οι Τούρκοι ανάγκασαν τους κατοίκους του να τον εγκαταλείψουν ή να αλλαξοπιστήσουν. Ο ιερέας του χωριού για να αποφύγει τους φόρους και τη μετατροπή της εκκλησίας σε τζαμί, την αφιέρωσε μαζί με την περιουσία της στη μονή της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων. Το Καρύδι έγινε το πλουσιότερο και σημαντικότερο μετόχι της Αγίας Τριάδας και τη σπουδαιότητά του δείχνουν οι δωρεές και κυρίως οι επανειλημμένες αγορές κτημάτων το ΙΘ΄ αι. (1815-1830-1838-1848-1853-1854).
Πριν από το 1858 με φροντίδα του ηγουμένου της Αγίας Τριάδας Γεράσιμου Στρατηγάκη, έγινε η μεγάλη δεξαμενή και άρχισε η οικοδομή του ελαιοτριβείου σε σχέδια του ίδιου του ηγουμένου, σύμφωνα με επιγραφή. Το 1863 ολοκληρώθηκε το ελαιοτριβείο, ένα επίμηκες κτίσμα, η στέγη του οποίου στηριζόταν σε δώδεκα καμάρες, με τέσσερις ελαιόμυλους που ο καθένας είχε τέσσερις μυλόπετρες (σήμερα σώζονται μόνο οι βάσεις). Το ελαιοτριβείο είναι μοναδικό στην Κρήτη και, μαζί με τις αποθήκες, τα κελιά και τους άλλους χώρους, μαρτυρεί μεγάλη παραγωγή λαδιού. Μετά το 1860 νοικιάστηκαν τα κτήματά του προς 142.000 γρόσια για μια τετραετία και αγοράστηκαν σπίτια, μια δεξαμενή και 556 ελαιόδενδρα. Τις παραμονές όμως του 1866, συγκλόνισε τη μονή το ζήτημα των χρεών και η φυλάκιση του Μισαήλ Παπαδογιωργάκη που ήταν οικονόμος στο Καρύδι. Με κακόβουλη διαχείριση και απείθεια προκάλεσε την επέμβαση των δικαστηρίων και του Ισμαήλ πασά. Στις 10 Οκτωβρίου 1866, λίγο πριν την επίθεση των Τούρκων στο Βαφέ, ένα σώμα τουρκικού στρατού πυρπόλησε το Καρύδι και στις 1/7/1868 οι Τούρκοι σε αντίποινα για τις επιθέσεις των επαναστατών στον Αποκόρωνα πυρπόλησαν πάλι τη μονή. Τέλος, το Φεβρουάριο του 1878 οι επαναστάτες απέτρεψαν σχέδιο των Τούρκων να λεηλατήσουν το μοναστήρι, να αρπάξουν τα ζώα και να σκοτώσουν το μοναχό και τότε οικονόμο Γεράσιμο Σφακιωτάκη.
Το 1900 η μονή εγκαταλείφθηκε και το 1905 η περιουσία της νοικιάστηκε σε αγρότες της περιοχής. Το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας της, δόθηκε στο Εφεδρικό Ταμείο το 1922 και μοιράστηκε σε έφεδρους των Βαλκανικών πολέμων και της Μικρασιατικής εκστρατείας. Μέχρι το 1989, όταν άρχισε η προσπάθεια αναστήλωσής της, η μονή ήταν έρημη και η περιουσία της είχε καταπατηθεί.
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου, απλός, μονόχωρος, με δίλοβο καμπαναριό, είναι κτισμένος περίπου το 1850. Από το 1996 έχουν αναστηλωθεί αρκετά κτίσματα και σήμερα λειτουργεί ως ανεξάρτητη μονή.
ΠΗΓΗ: ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΚΥΔΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΟΡΩΝΟΥ
