ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ ΞΥΛΟΚΑΣΤΡΟΥ
Κατασκευάστηκε από τον ιερομόναχο Νίκονα Κοτσόβολη όταν διορίστηκε εφημέριος στην περιοχή. Την έχτισε στο μέσο του συνοικισμού διότι η υπάρχουσα εκκλησία ο Άγιος Γεράσιμος, που είχε ιδρυθεί από τους Νοταράδες, ήταν μικρή και μακριά από το χωριό.
Στην αρχή βρήκε μόνο ένα στρέμμα γης το οποίο είχε χαριστεί από την οικογένεια Καρούνη και εκείνος αγόρασε επιπλέον άλλα τέσσερα στρέμματα και έτσι εξασφάλισε το οικόπεδο όπου βρίσκεται σήμερα ο ναός. Αποφάσισε με την έγκριση της προϊσταμένης αρχής της Ιεράς Μητρόπολης Κορινθίας να την κτίσει παλαιοχριστιανική, όπως ήταν οι πρώτες εκκλησίες επί Μ. Κωνσταντίνου. Πριν από το διάταγμα των Μεδιολάνων (323 μ.Χ.) δεν υπήρχαν ναοί λόγω των σκληρών διωγμών και οι χριστιανοί έκαναν την λατρεία στις κατακόμβες.
Μετά το τέλος των διωγμών οι χριστιανοί έκτισαν τους πρώτους χριστιανικούς ναούς, τους παλαιοχριστιανικούς. Οι χριστιανοί πήραν το σχέδιο των αρχαίων ελληνικών κτισμάτων και το μετέτρεψαν σύμφωνα με τις ανάγκες τους. Οι ναοί ήταν μακρόστενοι με στέγες, οι λεγόμενες βασιλικές. Ο ιερέας βρήκε το ακριβές σχέδιο των παλαιοχριστιανικών ναών σε ένα βιβλίο δύο τόμων του Αναστασίου Ορλάνδου. Το βιβλίο αυτό περιείχε εκτός από το σχέδιο του ναού τα μάρμαρα και τα γλυπτά που υπήρχαν στις πρώτες εκκλησίες.
Ο ναός αποτελείται από τα εξής μέρη:
Πρόπυλο: Το πρόπυλο που είναι στην πόρτα αποτελείται από κολώνες με ιονικά κιονόκρανα και επίκρανα με το σταυρό για να φαίνεται ο χριστιανικός χαρακτήρας του κτίσματος.
Αίθριο: Είναι ένας κλειστός διάδρομος με ένα αίθριο όπου βρισκόταν η λεκάνη που έπλεναν τα χέρια τους οι πρώτοι χριστιανοί. Πολλές φορές στη λεκάνη υπήρχε τρεχούμενο νερό για ομορφιά. Οι ορθόδοξοι το κατήργησαν το 1000 μ.Χ. ενώ οι καθολικοί το διατηρούν μέχρι σήμερα.
Νάρθηκας: Μετά το αίθριο εισερχόμαστε στο νάρθηκα. Είναι ένα μακρόστενο δωμάτιο όπου τα πρώτα χρόνια έμεναν οι αμαρτωλοί που δεν έμπαιναν στο ναό και ονομαζόταν προσκλέοντες. Ίσως αυτό το τμήμα του ναού να ονομάστηκε έτσι από ένα μακρόστενο καλάμι.
Βαπτιστήριο: Από το νάρθηκα υπάρχει Πύλη στο Βαπτιστήριο. Στο Βαπτιστήριο βρίσκεται η κολυμπήθρα για τις βαπτίσεις. Στο επάνω μέρος της κολυμπήθρας υπάρχει ένα κουβούκλιο το οποίο ονομάζεται συφόριο (τάφος). Το συφόριο υπάρχει γατί σύμφωνα με τα λόγια του Αποστόλου Παύλου “Όσοι εις Χριστόν βαφτιστήκαμε στο θάνατο του Χριστού ενταφιαστήκαμε και αναστηθήκαμε.” Ακόμα και στην κολυμπήθρα υπάρχει το χρισμάριο, ένα μάρμαρο όπου ακούμπησαν το Άγιο Μύρο.
Πύργος: Από το Βαπτιστήριο μπαίνουμε στον πύργο. Οι παλαιοχριστιανικοί ναοί είχαν δύο πύργους για αμυντικούς σκοπούς. Επειδή ο Ορλάνδος δεν βρήκε παλαιοχριστιανικό πύργο να περιγράψει στο βιβλίο του ο Πατήρ Νίκων αναγκάστηκε να φτιάξει μεσαιωνικό πύργο. Το σχέδιο του πύργου της Παναγίας της Φανερωμένης είναι ίδιο με αυτό των πύργων του Αγίου Όρους. Οι αρχαιότεροι πύργοι του Αγίου Όρους είναι του Φωκά και του Τσιμισκή στη Μεγίστη Λαύρα. Οι μεσαιωνικοί πύργοι ήταν γεμάτοι χαώρες (ζεματίστρες) που είναι φραγκικά κατάλοιπα και για το λόγο αυτό ο Πατήρ Νίκων δεν έβαλε χαώρες στον πύργο.
Κυρίως Ναός: Από το νάρθηκα δια μέσου της κεντρικής (ωραίας) πύλης μπαίνουμε στον κυρίως ναό. Ο ρυθμός της εκκλησίας είναι τρίκλητη Βασιλική με στέγη. Το εσωτερικό του ναού χωρίζεται σε τρία κλίτη (μέρη) με δύο σειρές από κολώνες. Στο μεσαίο κλίτος, το οποίο είναι και το πιο φαρδύ, υπάρχει ο άμβωνας. Ο άμβωνας είναι μονόλιθος και φτιαγμένος από μάρμαρο. Εκεί καθόντουσαν οι ψάλτες και από εκεί έκαναν και το κήρυγμα. Τον άμβωνα από τα βυζαντινά χρόνια (περίπου από το 600 μ.Χ.) τον μετακίνησαν και τον τοποθέτησαν μπροστά στο Άγιο Βήμα ή σε μία από τις κολώνες γιατί τον βόλευε να είναι στο κέντρο του ναού και για τους ψάλτες έφτιαξαν τα αναλόγια (ψαλτήρια). Μετά τον άμβωνα σταματάμε μπροστά στο τραπέζι των προσφορών. Στο τραπέζι των προσφορών άφηναν οι γυναίκες τα δώρα (πρόσφορα, στάρια), εδώ τοποθετούσαν τα μνημόσυνα και τα αγρολούλουδα τη αρτοκλασίας.
Άγιο Βήμα: Στην παλαιοχριστιανική εκκλησία της Παναγίας της Φανερωμένης το Άγιο Βήμα δεν χωρίζεται με τέμπλο αλλά με ένα απλό φράγμα. Μέσα στο Άγιο Βήμα υπάρχει η Αγία Τράπεζα πάνω από την Αγία Τράπεζα υπάρχει ένα κιβώτιο χάρη μεγαλείου. Στο κιβώριο υπάρχουν κουρτίνες οι οποίες ανοίγουν όταν γίνεται Θεία λειτουργία. Στην Αγία τράπεζα βλέπουμε το στύλο, το Χριστό και την καλυπτήριο πλάκα που έχει ωραία συμβολικά σκαλίσματα όπως ο Χριστός και οι δώδεκα Απόστολοι, ο Ιησούς και τα δώδεκα αχίλλεια και το όνομα του Χριστού με τα δώδεκα περιστέρια. Πάνω από την Αγία τράπεζα αιωρείται το αρτοφόριο που έχει σχήμα περιστεριού και γι’ αυτό το έλεγαν και περιστερά. Η Θεία Κοινωνία της Μεγάλης Πέμπτης φυλάσσεται στο αρτοφόριο για όλο τον χρόνο. Πίσω από την Αγία Τράπεζα βρισκόταν η εικόνα της Δευτέρας Παρουσίας. Κάτω από αυτήν υπάρχουν τα καθίσματα (θρόνοι) που καθόντουσαν παλιά οι κληρικοί με τον επίσκοπο. Αργότερα έβγαλαν έξω το θρόνο του επισκόπου και κατήργησαν τους θρόνους των ιερέων γιατί όλη την εξουσία στη διοίκηση της εκκλησίας πήρε ο επίσκοπος. Στον τοίχο πίσω από το ιερό υπάρχει στο πάνω μέρος ο Χριστός, κάτω από αυτόν η Παναγία και πιο κάτω οι Άγγελοι και οι Απόστολοι. Από το 1000 μ.Χ. και μετά εμείς οι ορθόδοξοι βάλαμε την Παναγία πάνω από το Χριστό και τη λέμε Πλατυτέρα.
Παρεκκλήσια: Δίπλα από το Άγιο Βήμα υπάρχουν τα δυο παρεκκλήσια. Του Αγίου Ιωσήφ και των Αγίων Θεοπατέρων Ιωακείμ και Άννης. Τα κτίρια αυτά είναι αποθήκες, αίθουσες, δωμάτια όπου δεν συνήθιζαν να μένουν δηλαδή δεν ήταν κοιτώνες (υπνοδωμάτια).
Η Παναγία η Φανερωμένη γιορτάζει στις 23 Αυγούστου. Τη γιορτή αυτή τη λέμε εννιάμερα της Παναγίας και αρχίζει από το Δεκαπανταύγουστο και τελειώνει στις 23. Τις ημέρες αυτές γιορτάζουμε την Κοίμηση και τη σεβάσμια μετάσταση της Παναγίας. Όλες αυτές τις ημέρες ψέλνονται τα ίδια λόγια. Η εκκλησία λέγεται Φανερωμένη λόγω της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας που φανερώθηκε.
Το Ησυχαστήριο υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Κορίνθου, Σικυώνως, Ζεμενού, Ταρσού και Πολυφέγγους και ο δρόμος είναι βατός και άνετος.
Πηγή : sfedona.gr, Ορθόδοξα Ελληνικά Μοναστήρια του Δημητρίου Θ. Κόκορη
