ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ
Η ιερά Μονή Οσίου Γρηγορίου βρίσκεται στη ΝΔ πλευρά της χερσονήσου του Άθω, μεταξύ των Μονων Σίμωνος Πέτρας και Διονυσίου, κτισμένη πάνω σε βράχο σε υψόμετρο 30μ. από τη θάλασσα, στις εκβολές της χαράδρας του ιΧρέντελιï και απέχει 15΄ από το λιμάνι της Δάφνης με πλοίο. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 20 Ι. Κοινοβιακές Μονές της αγιορείτικης πολιτείας και στις 6 Μονές των βράχων, πού ανοικοδομήθηκαν ή ανακαινίσθηκαν πάνω σε βράχους, οι μεν πέντε (Σίμωνος Πέτρας, Γρηγορίου, Διονυσίου, Αγίου Παύλου και Παντοκράτορος) τον 14ο αι., η δε Σταυρονικήτα τον 16ο αι. για να έχουν φυσική προστασία από τους πειρατές.
Η ιερά Μονή Οσίου Γρηγορίου κτίσθηκε κατά τα έτη 1310-1314 από τον Όσιο Γρηγόριο τον νέο, επωνομαζόμενο ησυχαστή και σιωπώντα, και αφιερώθηκε στον Άγιο Νικόλαο Αρχιεπίσκοπο Μύρων. Ο Όσιος Γρηγόριος διετέλεσε μαθητής του Αγ. Γρηγορίου του Σινά, έζησε αρχικώς στη Σκήτη του Μαγουλά και αργότερα στο σωζόμενο μέχρι σήμερα σπήλαιο πάνω από τη Μονή. Όταν κατόπιν αυξήθηκαν τα πνευματικά του τέκνα, κατέβηκε χαμηλώτερα και έκτισε την Μονή στη σημερινή θέση της. Αργότερα λόγω των πειρατειών κατέφυγε με τους συμμοναστές του στη Σερβία, όπου και έκτισε την ιερά Μονή Γκόρνιακ, την οποία αφιέρωσε πάλι στον Άγιο Νικόλαο, όπου εκοιμήθη οσιακώς. Η μνήμη του επιτελείται στις 7 Δεκεμβρίου, μετά την κυρία πανήγυρη της Μονής προς τιμήν του Αγ. Νικολάου (6 Δεκεμ.). Από αυτή την περίοδο σήμερα σώζεται το παλαιό ανατολικό τείχος, πού υψώνεται πίσω από το ιερό του Καθολικου, και κάποια κτίσματα δυτικώς της Μονής.
Δύο μεγάλες πυρκαγιές καθορίζουν την ιστορία της Ιεράς αυτής Μονής. Η πρώτη πυρκαγιά έγινε το 1497 από τούς πειρατές, οι οποίοι την κατέστρεψαν τελείως και την ερήμωσαν. Το 1513 ο Ηγούμενος Αυτής Σπυρίδων με χρήματα του ηγεμόνος της Μολδαβίας Στεφάνου την ανοικοδόμησε μεγαλοπρεπέστερη. Από αυτή την περίοδο σώζεται ἡ σημερινή μεσαία πτέρυγα και το καμπαναριό.
Η δεύτερη πυρκαγιά έγινε το 1761 και έκαψε μεγάλο μέρος της Μονής. Νέος κτίτωρ ο σκευοφύλακας Αυτής Γέροντας Ιωακείμ ο Ακαρνάνας, επωνομαζόμενος Μακρυγένης λόγω της μακριάς γενειάδας του, η οποία μεγάλωσε κατόπιν θαύματος πού επιβεβαίωνε τη μέλλουσα ανοικοδόμηση εκ μέρους του. Το Καθολικό, κτισμένο από τον ίδιο, μεγαλοπρεπέστερο τοῦ παλαιοτέρου, σώζεται μέχρι σήμερα. Ως κτίσμα τελείωσε το 1768 και ολοκληρώθηκε με τοιχογραφίες το 1779 από δύο Καστοριανούς ζωγράφους, Γαβριήλ και Γρηγόριο. Επίσης ο Γέροντας Ιωακείμ έκτισε και τη μέχρι σήμερα σωζομένη νότια πτέρυγα της Μονής το 1783, επέκτεινε τον μοναστηριακό χώρο πίσω από το παλαιό ανατολικό τείχος με καινούργιο υψηλότερο τείχος, πτέρυγα και παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου. Σήμερα η ανατολική αυτή πτέρυγα με το παρεκκλήσι δεν σώζεται, υπάρχει μόνο το τείχος.
Αξιοσημείωτη είναι κατ’ εκείνη περίπου την περίοδο και η δωρεά προς την Μονή των ιερών λειψάνων της Αγίας Αναστασίας της Ρωμαίας (εορτ. 29 Οκτωβρίου), η οποία έκτοτε διατελεί τρίτη προστάτις Αυτής, μαζί με τον Άγιο Νικόλαο και τον Όσιο Γρηγόριο, και επιτελεί συνεχώς θαύματα, θεραπεύοντας κάθε ασθένεια, σύμφωνα με την κατά τον βίο της υπόσχεση του Σωτήρος Χριστού.
Το 1840 η Μονή έγινε Κοινοβιακή, και ο πρώτος Ηγούμενος Αυτής παπα-Νεόφυτος έκτισε το σημερινό νάρθηκα του Καθολικού. Το 1851 ο διάδοχός του Ηγούμενος παπα-Δανιήλ έκτισε το παρεκκλήσι του Οσίου Γρηγορίου, προσκολλημένο στο Καθολικό και βορείως αυτού.
Κατά την περίοδο 1859-1905 ηγουμένευσε ο εκ Τριπόλεως παπα-Συμεών. Έκτισε με προσωπικούς κόπους νέα πτέρυγα βορείως της παλαιάς Μονής, και ο μοναστηριακός χώρος υπερδιπλασιάστηκε. Τότε ανακαινίστηκαν δύο παλαιά Μετόχια στο Νέο Μαρμαρά και στην Άρτα, και προστέθηκαν δύο νέα Μετόχια στο Λιβάδι Κολινδρού Πιερίας. Αυτά τα Μετόχια απετέλεσαν σημαντικές βάσεις για τον μετέπειτα Μακεδονικό Αγώνα, καθιστάμενα εθνικά προπύργια.
Κατά την περίοδο 1944-1972 ηγουμένευσε ο παπα-Βησσαρίων, ιατρός στο επάγγελμα, ο οποίος συνετέλεσε πολύ στην εν γένει ανακαίνιση και συντήρηση των υπαρχόντων κτιρίων. Το 1994 ανακαινίστηκε και αγιογραφήθηκε η Τράπεζα της Μονής και κατά τα έτη 1997-2001 κτίστηκε και ολοκληρώθηκε η ανατολική πτέρυγά Της, μεταξύ αρχαίου τείχους και τείχους του Γέροντος Ιωακείμ, με αρκετά κελλιά, χώρους συντηρήσεως κειμηλίων και παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου.
Πολλά παρεκκλήσια σώζονται εντός και εκτός της Μονής. Σημαντικό είναι το κοιμητήρι των Αγίων Πάντων με τοιχογραφίες του 1739. Το Αντιπροσωπείον της Μονής στις Καρυές είναι αφιερωμένο στον Άγιο Τρύφωνα, και αποτελούσε παλαιό μονύδριο του 10ου αιώνα, σύμφωνα με τα σωζόμενα χειρόγραφα.
Εξέχουσες εικόνες είναι του Αγίου Νικολάου, της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσης και της Παναγίας της Παλαιολογίνας. Η τελευταία διασώθηκε θαυματουργικώς από την πυρκαγιά του 1761. Στη βιβλιοθήκη σώζονται 300 κώδικες και 20.000 έντυπα. Μεταξύ των κωδίκων ξεχωρίζει σπάνιο χειρόγραφο, “Ο Ποιμήν” του Ερμά. Στα κειμήλια συγκαταλέγονται ευαγγέλια, σταυροί, εγκόλπια, ιερά άμφια, χρυσόβουλλα, κηρόβουλλα, συγγίλια, φιρμάνια κλπ. Σημαντικό κειμήλιο αποτελεί ο χρυσοκέντητος επιτάφιος του 16ου αιώνα. Μεταξύ των ιερών λειψάνων υπάρχουν λείψανα των τριών προστατών της Μονής, τμήμα του Τιμίου Σταυρού, των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, Ιγνατίου του Θεοφόρου, Γρηγορίου του Θεολόγου, Κηρύκου και Ιουλίττης, κάρες των αγίων Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, Ιακώβου του πολυάθλου, Φωτεινής της Σαμαρείτιδος κ.α.
Η Μονή έχει εννέα Μετόχια σε όλη την Ελλάδα, τρία των οποίων λειτουργούν καθ’ όλο το χρόνο, καθώς και ιεραποστολικό έργο στο Κολουέζι του Κογκό.
Πηγή: www.imgrigoriou.gr
